توقیف : برخورد نزدیک از نوع چهارم

 

توقیف : برخورد نزدیک از نوع چهارم

در طول دوران بیست و هشت ساله جشنواره در کل دوران سینمای پس از انقلاب همواره فیلمهایی بودند که یا به دلیل کج سلیقگی و بد فهمی یا به دلیل وجود برخی خط قرمزهای من درآوردی در محاق گرفتار شده اند.که در این میان سهم فیلمهایی که با نمایش در جشنواره اجازه نمایش عمومی نیافتند بسیار بیشتر از فیلمهایی است که حتی در نمایش جشنواره ای هم با مشکل مواجه شدند.سال گذشته از حیث آزاد کردن برخی از این فیلمها سال پربار و بی سابقه ای بود که به نوعی رویکرد تازه مسولین را نشان می داد که البته آن هم با کنار گذاشتن چند فیلم تحت الشعاع قرار گرفت که در نهایت با نمایش محدود آنها تا حدی از التهاب ماجرا کاست.حال نگاهی داریم به برخی از این فیلمها که در طول دوران برگزاری جشنواره ها یا نمایش فیلم ها با مشکل توقیف یا ممیزی رو به رو شده اند:

دوره اول:در این دوره با وجود تعداد پایین آثار شرکت کننده و غیر رقابتی بودن جشنواره اما این سه فیلم خط قرمز(مسعود کیمیایی) ،مرگ یزدگرد(بهرام بیضایی) و حاجی واشنگتن بودند که پس از نمایش در جشنواره به محاق رفتند که از این بین فقط فیلم مرحوم حاتمی بود که پس از سالها اجازه نمایش عمومی یافت.

دوره نهم:در این دوره محسن مخملباف با دو فیلم نوبت عاشقی و شبهای زاینده رود حضور داشت که فیلم اول پس از نمایش در جشنواره هیچ وقت اجازه اکران پیدا نکرد.

دوره دهم: فیلم بانو داریوش مهرجویی پس از نمایش در جشنواره توقیف شد و بعد از 7 سال اجازه نمایش عمومی پیدا کرد.

دوره نوزدهم: در این دوره فیلم هفت پرده نخستین ساخته فرزاد مؤتمن با وجود نمایش و کسب سیمرغ نقش مکمل زن هیچ گاه به نمایش عمومی در نیامد.

دوره بیستم: در این دوره فیلم سفر سرخ اولین ساخته حمید فرخ نژاد با وجود پذیرفته شدن در بخش مسابقه به دلیل برخی دلخوری های تلویزیون؛تهیه کننده فیلم، از جشنواره خارج شد.تا اینکه پس از 9 سال سرانجام در جشنواره امسال شاهد این فیلم باشیم.

دوره بیست و دوم: در این دوره فیلم رأی باز ساخته مرحوم مهدی نوربخش به نمایش درآمد و پس از آن به دلیل عجیب کیفیت پایین تصویری اجازه نمایش عمومی پیدا نکرد.همچنین در این دوره پس از نمایش جنجالی مارمولک در جشنواره و به دنبال آن نهایتا نمایش عمومی، که با واکنشهای تندی از سوی همگان روبرو شد و سرانجام از اکران برداشته شد تا سینمای ایران یکی از پر رونق ترین سالهای خود که در ابتدا بسیار بی رونق بود را با نمایش نیمه کاره این فیلم تجربه نکند.

دوره بیست و سوم: فیلم به رنگ ارغوان در این دوره همان اوایل شروع جشنواره به دلیل مخالفت های مقامات ارشد بیرون کشیده شد و سرانجام سال گذشته در جشنواره به نمایش اکران شد،جایزه گرفت،به نمایش عمومی درآمد و آب هم از آب تکان نخورد.

دوره بیست و چهارم: این دوره از حیث فیلمهای توقیفی بعد از این، رکورددار است. در این دوره فیلم آفساید پس از نمایش در جشنواره هرگز اجازه نمایش نیافت.همچنین فیلم عصر جمعه ساخته مونا زندی در جشنواره به نمایش درآمد و پس از آن به مدت 5 سال توقیف بود تا اینکه همین اواخر به صورت محدود به نمایش درآمد.فیلم گل یا پوچ ابوالفضل جلیلی نیز پس از نمایش در این دوره به نمایش عمومی در نیامد تا سرانجام سر از شبکه خانگی درآورد.فیلم سفر به هیدالو مجتبی راعی هم با وجود نمایش بی دردسر و حتی کسب جایزه بعدها به دلایل فرامتنی و البته بی ربط ،چیزی مثلا مانند مشکل اولیه پیش آمده برای درباره الی البته کمی شورتر، اجازه نمایش پیدا نکرد.فیلم یک شب نیکی کریمی هم با وجود وعده هایی که برا ی اکران داده شد و حتی تا دقیقه نود هم پیش رفت اما پس از نمایش در جشنواره به نمایش عمومی در نیامد. همچنین فیلم ستاره می شود از سری ستاره ها ساخته فریدون جیرانی به همراه ستاره بود به نمایش در آمد و بعدها هر کدام به طور پراکنده اکران شدند و در شبکه خانگی هم پخش شدند که ستاره بود حتی از این موضوع هم ناکام ماند و یک راست به شبکه خانگی راه پیدا کرد.شاعر زباله ها نیز فیلمی بود که از هر نظر مورد توجه بود.مشاوره پرویز پرستویی،بازی لیلا حاتمی و فیلمنامه مخملباف.فیلمی که پس از جشنواره تا مدت ها اجازه اکران نیافت و سرانجام سال گذشته با حذف نامه نویسنده از تیتراژ به صورت محدود اکران شد.کارگران مشغول کارند ساخته مانی حقیقی نیز پس  از نمایش در این دوره اجازه نمایش عمومی پیدا نکرد. چند کیلو خرما برای مراسم تدفین دیگر فیلمی بود که بعد از نمایش در جشنواره اجازه نمایش پیدا نکرد تا اینکه سرانجام به صورت غیر قانونی پخش شد.

دوره بیست و پنجم: جنجالی ترین فیلم این دوره سنتوری بود که با وجود نمایش در روزهای پایانی جشنواره و بدست آوردن آرای مردمی و سیمرغ بهترین بازیگر برای نمایش عمومی با مشکل جدی مواجه شد و پس از کش و قوسهای فراوان و ماجرای بیرون آمدن غیرقانونی فیلم و ضررهای میلیاردی گروه سازنده و بالاخره این اواخر فوت تهیه کننده فیلم سرانجام سر از شبکه نمایش خانگی درآورد تا داستان تلخ این فیلم کامل شود.در این دوره فیلم آدم نخستین ساخته عبدالرضا کاهانی به نمایش درآمد و پس از جشنواره هیچ گاه اکران نشد تا همین چند ماه اخیر که در شبکه نمایش خانگی پخش شد.

دوره بیست و ششم: فیلمهای دایره زنگی و خاک آشنا با وجود حضور در جشنواره به دلیل اعمال برخی ممیزی ها توسط کارگردانان از جشنواره کنار کشیده شدند و البته با اعمال برخی از همان سانسورها به نمایش عمومی نیز درآمدند که از این میان دایره زنگی به فروشی میلیاردی دست پیدا کرد و فیلم خاک آشنا به دلیل برخی از همان جرح و تعدیل ها و نافهمی از سوی مخاطب به علاوه داستان نچسب فیلم در نمایش عمومی موفقیتی کسب نکرد.

دوره بیست و هفتم: در این دوره فیلم درباره الی به دلیل جنجال هایی که بر سر حضور یک بازیگر درآن به وجود آمده بود همان ابتدا با مشکل حضور در جشنواره مواجه شد که با پا درمیانی های رئیس جمهور و وزیر بالاخره مشکل رفع شد و در روزهای پایانی جشنواره به نمایش در آمد. زادبوم نیز با وجود کسب جایزه تا امروز به نمایش عمومی در نیامده و توقیف است.همچنین در این دوره خبر حضور فیلم پاداش داده می شد که سرانجام نه تنها اجازه حضور در جشنواره نیافت که بعدها با واکنش تند مسئولان سینمایی نسبت به نمایش فیلم هم مواجه شد،فیلمی که حتی برای نمایش در تلویزیون هم کنار گذاشته شده بود، که البته گفته می شد فیلم اجازه حضور در جشنواره امسال را دارد و مشکلش رفع شده،خبری که با اعلام فهرست های مختلف رنگ واقعیت را به خود ندید.

دوره بیست و هشتم: در این دوره با وجود رفع توقیف های بسیار و خوشحالی اهالی سینما و صاحبان فیلم و مخاطبان چند فیلم نیز نتوانستند مسئولان را برای نمایش در جشنواره قانع کنند.فیلم هیچ نیز که به دلیل حذف برخی صحنه ها و مخالفت کاهانی با آن فقط یک نمایش در سینمای رسانه ها داشت و بعدها با همان تغییرات حتی به اکران نوروز هم رسید دیگر فیلم مساله دار این دوره بود.آتشکار دیگر فیلمی بود که با و جود مخالفت ها در همان اکران محدود حضور داشت و با تحسین منتقدان مواجه شد.فیلمی که اخیرا شنیده می شود از محاق بیرون آمده و به نمایش در خواهد آمد.و جنجالی ترین فیلم این دوره بی شک زمهریر بود که با همان یک نمایش محدود نزد اهالی رسانه تبدیل به یکی از جنجالی ترین جلسات تاریخ جشنواره شد.فیلمی که حتی با تغییرات چندباره کارگردان باز هم موفق نشد به نمایش درآید و عاقبت باعث کناره گیری کارگردان از فیلمسازی شد! صد سال به این سالها نیز با وجود بیرون آمدن از توقیف و نمایش در جشنواره هنوز به نمایش عمومی در نیامده است.

همچنین فیلمهایی نیز بوده اند که بنا به برخی دلایل هیچ گاه به نمایش عمومی در نیامده اند؛ فیلمهایی چون آبادان(مانی حقیقی)،آشیانه(اسماعیل براری)،ابجد(ابوالفضل جلیلی)،باد ما را خواهد برد(عباس کیارستمی)،جزیره آهنی(محمد رسول اف)،خواب تلخ (محسن امیریوسفی،که فقط نمایش محدودی در روستای محل فیلمبرداریش داشت)،دایره(جعفر پناهی)،طلای سرخ(جعفر پناهی)،دَه(عباس کیارستمی)،کویر مرگ (اسماعیل براری،که داستان عجیبی داشت به طوریکه پس از تولید فیلم با جنجال هایی همراه شد و ناگهان در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد با این تفاوت که برخی از قسمت های سانسور شده قبلی به فیلم اضافه شد که در نهایت با اعتراض کارگردان فیلم توقیف شد)،نیوه مانگ(بهمن قبادی)،سگهای ولگرد(مرضیه مشکینی)،آنجا(عبدالرضا کاهانی) و فیلمهایی مانند آدم برفی ،دیدار،تسویه حساب،تردست،شوریده و... که پس از کش و قوسهای فراوان سرانجام به نمایش درآمدند.از کارگردان هایی که فیلمهایشان در ایران اکران نشده یا با مشکل مواجه شده اند می توان به ابوالفضل جلیلی،جعفر پناهی،عباس کیارستمی و....اشاره کرد.

دوره بیست ونهم: در این دوره نیز با همه وعده ها بالاخره حضور چند فیلم شاخص به دلیل داستان شیرین ممیزی منتفی شد. فیلم هایی چون انتهای خیابان هشتم(علیرضا امینی)،خانه پدری(کیاوش عیاری)،زندگی با چشمان بسته(رسول صدرعاملی)،قصه پریا (فریدون جیرانی) و....!؟باید دید که آیا با سعه صدر مسئولان این آثار امکان نمایش عمومی را پیدا می کنند یا خیر؟